Η λυτρωτική ουτοπία της ποίησης

Η λυτρωτική ουτοπία της ποίησης

Από τον ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Η ποίηση θρηνεί για τα δεινά και τις απώλειες της Ιστορίας, αλλά δεν παύει να διακηρύσσει την ανάγκη μιας σωτήριας προσδοκίας. Μάρκος Μέσκος «Στον Ενικό και Πληθυντικό ψίθυρο».

Τι είναι η ποίηση και τι ακριβώς ζητάει ο ποιητής από την τέχνη του; Το ερώτημα έχει τεθεί, βεβαίως, άπειρες φορές ανά τους αιώνες και απάντηση δεν έχει βρεθεί. Τούτο δεν σημαίνει πως οι ποιητές δεν θα εξακολουθήσουν να αναρωτιούνται εις το διηνεκές για τη φύση και τον προορισμό της δουλειάς τους, προσπαθώντας, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να κατανοήσουν τη λειτουργία της.
Με το βιβλίο του «Στον Ενικό και Πληθυντικό ψίθυρο» (εκδόσεις «Νεφέλη»), ο Μάρκος Μέσκος δοκιμάζεται σε μια πυκνή άσκηση ποιητικής, η οποία ανατρέχει στο σύνολο της πενηντάχρονης παραγωγής του, αναδεικνύοντας τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της.
Ποιητής της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, η οποία ήρθε σε επαφή με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο στη διάρκεια της παιδικής ή της εφηβικής της ηλικίας, ο Μέσκος είχε πάντα στραμμένο το βλέμμα του στα συλλογικά πάθη, χωρίς, εννοείται, να παραγνωρίζει κατά το παραμικρό το βάρος της ατομικής περιπέτειας στον στίχο του. Αναλογιζόμενος την πορεία του στη φάση της ωριμότητας, ο Μέσκος δεν μπορεί παρά να τονίσει την αντάρα της Ιστορίας στις λέξεις και στις εικόνες του, ξέροντας πως έπαιξε αναπόδραστο ρόλο στην άρθρωση της φωνής του.
Η Ιστορία σάρωσε τους ανθρώπους και τις συνειδήσεις στην εποχή του Μέσκου κι ο ίδιος, όπως και πολλοί προκάτοχοί του της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, βρήκε την ανάσα και τον ρυθμό του καταρτίζοντας καταλόγους με νεκρούς φίλους και συντρόφους.
Ομως, όλα αυτά θα ανήκαν κάπου αλλού και θα είχαν μιαν άλλη σημασία, συγκροτώντας ένα υλικό καθαρώς ιστορικής τάξης, αν δεν φωτίζονταν από τον λόγο της ποίησης, που μπορεί να βλέπει τον κόσμο ως μια διαρκή κίνηση μεταξύ της ζωής και του θανάτου, να βρίσκει κάτω ή πίσω από τα πραγματικά γεγονότα την εσώτερη αναστάτωση της ύπαρξης, να συνομιλεί με το ακατάληπτο του παραλόγου, αλλά και να κηρύσσει μια λυτρωτική, πέραν όλων των διαψεύσεων, ουτοπία, χωρίς να υποχωρεί ούτε πόντο από τη μοναξιά της.
Με σύντομα, επιγραμματικά σπαράγματα, που μοιάζουν με στίχους οι οποίοι έχουν εκπέσει από μια χαμένη συλλογή και αποκτούν συχνά τη μορφή της ημερολογιακής γραφής, του δοκιμίου ή της φιλολογικής σημείωσης και παραπομπής, ο Μέσκος φτιάχνει ένα βιβλίο βασισμένο στην κατασταλαγμένη πείρα, αλλά και στην απροσδιόριστη λογικά μαστοριά του ποιητικού τεχνίτη -ένα βιβλίο που προϋποθέτει τη θεωρία χωρίς να θεωρητικολογεί και μιλάει για το εργαστήριο του καλλιτέχνη χωρίς να αποβάλλει τη μαγική σαγήνη του ποιητή.