Μοιάζει η πορεία ευθύγραμμη μα δεν είναι• συχνά λοξοδρομεί και
ανατρέπει. Ας πούμε, ελάχιστη κυριότητα ανήκει στ’ όνομά μου. Η πλήρης κυριότητα, πάνω απ’ όλα, ανήκει στους νεκρούς που εμπνεύσανε τα ποιήματά μου.
Μ.Μ., Στον Ενικό και Πληθυντικό Ψίθυρο
Γεννήθηκε το 1935 στην Έδεσσα, όπου σπούδασε και έζησε μέχρι τα τριάντα του χρόνια, εργαζόμενος στο εμπορικό κατάστημα του πατέρα του. Το 1965 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και βιοπορίστηκε ως γραφίστας και καλλιτεχνικός διευθυντής σε διαφημιστικά γραφεία, ως επιμελητής εκδόσεων και ενδιαμέσως σε διάφορες πρόσκαιρες εργασίες. Το 1981 ήρθε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει μέχρι τώρα.
Πρώτο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή Πριν απο τον Θάνατο (1958). Θα εκδώσει άλλα επτά βιβλία μέχρι το 1981 (Μαυροβούνι, Άλογα στον ιππόδρομο, Ιδιωτικό νεκροταφείο κ.ά.), τα πέντε από τα οποία (μαζί με μια ανέκδοτη σειρά) αποτελούν το Μαύρο δάσος, συγκεντρωτική έκδοση των μέχρι τότε ποιημάτων του, η οποία κυκλοφορεί εκείνη τη χρονιά. Έκτοτε, δημοσίευσε άλλες έξι ποιητικές συλλογές (η τελευταία από αυτές, Στον Ενικό και Πληθυντικό ψίθυρο, κυκλοφόρησε τον Μάρτιο 2009). Ακόμη, εξέδωσε πέντε βιβλία με πεζά (Παιχνίδια στον Παράδεισο, Κομμένη γλώσσα, Μουχαρέμ κ.ά.), καθώς και δύο τόμους με δοκίμια «προσωπικών αφορμήσεων», όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος.
Τιμήθηκε με το βραβείο ποίησης του περιοδικού Διαβάζω 1996 (για τη συλλογή Χαιρετισμοί), με το βραβείο Καβάφη 2005 και με το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2006) για το σύνολο του ποιητικού του έργου.
Στην ποίησή του βαραίνει το κοινωνικό στοιχείο, χωρίς να λείπουν το ερωτικό και το υπαρξιακό. Αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του ποιητικού του έργου είναι οι ρητές αναφορές στον γενέθλιο τόπο του. Βέρμιο και Πάικο, η Δοϊράνη και η λίμνη του Οστρόβου, η Καρατζόβα και η ίδια η Έδεσσα (με το παλιό της όνομα: Βοδενά) είναι μερικά μόνο από τα τοπόσημα μιας ποίησης στενά δεμένης με την αγροτική φύση. Ο γενέθλιος τόπος πάντως δεν αποτελεί απλή ειδυλλιακή πηγή αθωότητας και πνευματικής υγείας αλλά και προβάλλει παραμορφωμένος από τα αιματηρά γεγονότα των μέσων του 20ού αιώνα. Άλλα βασικά στοιχεία της ποίησής του είναι οι έμμονες αναμνήσεις από πρόσωπα και καταστάσεις της Κατοχής και του Εμφυλίου, «ένας σαφής κοινωνικός προβληματισμός, με αριστερή απόκλιση και συναφή αρνητική στάση απέναντι στην κρατούσα πραγματικότητα».
Ποιητής που εξελίσσεται από συλλογή σε συλλογή, ο Μέσκος ενσωματώνει στην ποίησή του τη μετεγκατάστασή του από την Έδεσσα στην Αθήνα, δίνοντάς μας ποιήματα για τις αδιέξοδες ανθρώπινες σχέσεις στο αστικό περιβάλλον, που το αντιμετωπίζει περίπου ως εχθρικό.
Συμπληρωματικά προς την ποίησή του λειτουργούν και τα πεζά του, που κινούνται στον ίδιο ιστορικό και γεωγραφικό χώρο με την ποίησή του αλλά με ιδιότυπο, χαμηλόφωνο, λυρικό και υποβλητικό μαζί ύφος.
Από ιδιοσυγκρασία αλλά και από επιλογή, ο Μέσκος απείχε συστηματικά από οποιαδήποτε διαδικασία προβολής του έργου του, κι ίσως γι’ αυτό η αυθεντική και βαθιά ποιητική του φωνή δεν έχει τύχει έως τώρα της ευρύτατης αναγνώρισης που της αξίζει.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ανέστης Ευαγγέλου, Ανάγνωση και γραφή, 1981
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης. Δεύτερη μεταπολεμική γενιά: μια ανάγνωση», περ. Αντί 324, 15.8.1986
Θανάσης Μαρκόπουλος, «Μάρκος Μέσκος: Να βγω από τον τάφο να μιλήσω/ να κελαηδήσω τριανταφυλλιές πρωί», περ. Παρέμβαση 66-67, Καλοκαίρι 1993
Παντελής Μπουκάλας, «Ιστορία, φθορά, μνήμη», Η Καθημερινή, 6.2.1996
Γιώργος Αράγης, «Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά των ποιητών της Θεσσαλονίκης (και της ευρύτερης περιοχής)», Η ποίηση της Θεσσαλονίκης στον 20ό αιώνα. Πρακτικά συνεδρίου. Θεσσαλονίκη 2003
ανατρέπει. Ας πούμε, ελάχιστη κυριότητα ανήκει στ’ όνομά μου. Η πλήρης κυριότητα, πάνω απ’ όλα, ανήκει στους νεκρούς που εμπνεύσανε τα ποιήματά μου.
Μ.Μ., Στον Ενικό και Πληθυντικό Ψίθυρο
Γεννήθηκε το 1935 στην Έδεσσα, όπου σπούδασε και έζησε μέχρι τα τριάντα του χρόνια, εργαζόμενος στο εμπορικό κατάστημα του πατέρα του. Το 1965 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και βιοπορίστηκε ως γραφίστας και καλλιτεχνικός διευθυντής σε διαφημιστικά γραφεία, ως επιμελητής εκδόσεων και ενδιαμέσως σε διάφορες πρόσκαιρες εργασίες. Το 1981 ήρθε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει μέχρι τώρα.
Πρώτο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή Πριν απο τον Θάνατο (1958). Θα εκδώσει άλλα επτά βιβλία μέχρι το 1981 (Μαυροβούνι, Άλογα στον ιππόδρομο, Ιδιωτικό νεκροταφείο κ.ά.), τα πέντε από τα οποία (μαζί με μια ανέκδοτη σειρά) αποτελούν το Μαύρο δάσος, συγκεντρωτική έκδοση των μέχρι τότε ποιημάτων του, η οποία κυκλοφορεί εκείνη τη χρονιά. Έκτοτε, δημοσίευσε άλλες έξι ποιητικές συλλογές (η τελευταία από αυτές, Στον Ενικό και Πληθυντικό ψίθυρο, κυκλοφόρησε τον Μάρτιο 2009). Ακόμη, εξέδωσε πέντε βιβλία με πεζά (Παιχνίδια στον Παράδεισο, Κομμένη γλώσσα, Μουχαρέμ κ.ά.), καθώς και δύο τόμους με δοκίμια «προσωπικών αφορμήσεων», όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος.
Τιμήθηκε με το βραβείο ποίησης του περιοδικού Διαβάζω 1996 (για τη συλλογή Χαιρετισμοί), με το βραβείο Καβάφη 2005 και με το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2006) για το σύνολο του ποιητικού του έργου.
Στην ποίησή του βαραίνει το κοινωνικό στοιχείο, χωρίς να λείπουν το ερωτικό και το υπαρξιακό. Αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του ποιητικού του έργου είναι οι ρητές αναφορές στον γενέθλιο τόπο του. Βέρμιο και Πάικο, η Δοϊράνη και η λίμνη του Οστρόβου, η Καρατζόβα και η ίδια η Έδεσσα (με το παλιό της όνομα: Βοδενά) είναι μερικά μόνο από τα τοπόσημα μιας ποίησης στενά δεμένης με την αγροτική φύση. Ο γενέθλιος τόπος πάντως δεν αποτελεί απλή ειδυλλιακή πηγή αθωότητας και πνευματικής υγείας αλλά και προβάλλει παραμορφωμένος από τα αιματηρά γεγονότα των μέσων του 20ού αιώνα. Άλλα βασικά στοιχεία της ποίησής του είναι οι έμμονες αναμνήσεις από πρόσωπα και καταστάσεις της Κατοχής και του Εμφυλίου, «ένας σαφής κοινωνικός προβληματισμός, με αριστερή απόκλιση και συναφή αρνητική στάση απέναντι στην κρατούσα πραγματικότητα».
Ποιητής που εξελίσσεται από συλλογή σε συλλογή, ο Μέσκος ενσωματώνει στην ποίησή του τη μετεγκατάστασή του από την Έδεσσα στην Αθήνα, δίνοντάς μας ποιήματα για τις αδιέξοδες ανθρώπινες σχέσεις στο αστικό περιβάλλον, που το αντιμετωπίζει περίπου ως εχθρικό.
Συμπληρωματικά προς την ποίησή του λειτουργούν και τα πεζά του, που κινούνται στον ίδιο ιστορικό και γεωγραφικό χώρο με την ποίησή του αλλά με ιδιότυπο, χαμηλόφωνο, λυρικό και υποβλητικό μαζί ύφος.
Από ιδιοσυγκρασία αλλά και από επιλογή, ο Μέσκος απείχε συστηματικά από οποιαδήποτε διαδικασία προβολής του έργου του, κι ίσως γι’ αυτό η αυθεντική και βαθιά ποιητική του φωνή δεν έχει τύχει έως τώρα της ευρύτατης αναγνώρισης που της αξίζει.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ανέστης Ευαγγέλου, Ανάγνωση και γραφή, 1981
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, «Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης. Δεύτερη μεταπολεμική γενιά: μια ανάγνωση», περ. Αντί 324, 15.8.1986
Θανάσης Μαρκόπουλος, «Μάρκος Μέσκος: Να βγω από τον τάφο να μιλήσω/ να κελαηδήσω τριανταφυλλιές πρωί», περ. Παρέμβαση 66-67, Καλοκαίρι 1993
Παντελής Μπουκάλας, «Ιστορία, φθορά, μνήμη», Η Καθημερινή, 6.2.1996
Γιώργος Αράγης, «Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά των ποιητών της Θεσσαλονίκης (και της ευρύτερης περιοχής)», Η ποίηση της Θεσσαλονίκης στον 20ό αιώνα. Πρακτικά συνεδρίου. Θεσσαλονίκη 2003
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου